Խաղերն էլ ունեն սիմվոլիկա...

Պարզվում է, որ հայկական խաղերն էլ ունեն իրենց սիմվոլիկան, չնայած այն, ինչ ստեղծվում է ժողովրդի կողմից, չի կարող խորը արքետիպային իմաստ չունենալ: Ինչպես հիշում եք, մենք անդրադարձանք Ինքնության սիմվոլներին, և արդեն գաղտնիք չէ, որ շրջանաձև ամեն ինչ խորհրդանշում է Ինքնությունը: Եվ այսպես, պարզվում է, կային հատուկ խաղեր, որոնք խաղում էին շրջանաձև կանգնած. դրանք էին` բերդախաղերը կամ կտրոցները, շրջանաձև հետապնդիչ խաղերը և բոլորվանքի խաղերը:

Բերդախաղերն ավելի շատ ռազմական բնույթ էին կրում: Դրանց նաև անվանում էին Բերդ, Կտրոց, Չըռ, Բըռ, Նամ-նամ բուդիկ և այլն: Սա բոլորիս հայտնի Բերդ պարի նախատիպն է: Էությունը հետևյալն էր` գծվում էր շրջանագիծ, խաղում էին միջինը 10-20 հոգի, ովքեր բաժանվում էին 2, մի խումբը շրջանագծի ներսում էր, մյուսը` դրսում: Վերջինների խնդիրն էր մտնել ներս, իսկ ներսիններինը` նրանց ներս չթողնել: Իսկ բոլորվանքի խաղերում մասնակիցները կանգնում էին շրջանաձև` մեկը մյուսի ուսին կամ ծնկահոդին և փորձում էին անառիկ պահել բերդը (Գմբեթախաղ, Կլոր վանք, Կասկարա): Այս խաղերում վառ արտահայտվում է հայ ազգի ռազմական ճակատագիրը և անգամ երեխաների խաղերում գերխնդիր էր տարածքը պահպանելն ու պաշտպանելը:
Հաջորդը շրջանաձև հետապնդիչ խաղերն են , որտեղ նույնպես խաղացողները կանգնում են
շրջանաձև` կամ պպզած, կամ նստած, և մեկը, ով շրջանից դուրս էր, քայլում էր շրջանի շուրջը` ձեռքին ինչ-որ իր (քար, թաշկինակ, ցախավել), որը նա ընթացքում գցում էր մասնակիցներից մեկի հետևը, ով պետք է վազեր նրա հետևից և բռներ նրան: Ես անձամբ հիշում եմ, որ մեր բակում խաղում էին նմանատիպ խաղ ու եթե չեմ սխալվում, հենց թաշկինակ էլ անվանում էինք:

И в играх есть символика...

Оказывается, армянские игры тоже имеют свою символику, как и все, что создается народом. Как мы помним, все круглое символизирует Самость. Были игры, в процессе которых люди вставали в круг: Бердахах (Крепость-игра) или Ктроцнер, круговые преследующие игры и игры Болорванка.

Крепость-игры были по сути скорее военными. Они назывались также Чыр, Быр, Нам-нам будик и т.д. Это прототип известного танца Крепость. В игре принимали участие в среднем 10-20 человек, которые делились на две группы. Чертилась окружность и одна из групп вставала внутрь окружности, а другая оставалась снаружи. Последние стремились перейти внуть, а первые должны были всячески препятствовать этому. В играх Болораванка участники также вставали в круг – на плечи друг друга или на колени - и тоже стремились защитить “крепость” от врага (”Купол-игра”, “Круглый храм”, “Каскара”). В этих играх ярко проявилась боевая история армян, когда даже в детской игре сверхважной задачей становилось сохранение и защита территории.

Следующее – это преследовательные игры, где встававшие кругом игроки сидели, или были на корточках, а один из них - вне окружности - ходил вокруг, держа в руке какой-либо предмет (камень, платок, метлу). В какой-то момент он бросал предмет за спиной у одного из игроков, а тот должен был побежать за ним и поймать. Я сама помню, как в нашем дворе играли в эту игру, кажется мы ее “Платком” и называли.